بفرض در کتابی با سوالی از یک آزمون خاص روبرو می شویم و پرسشی در این سایت می پرسیم. برای مرجع کتاب را اشاره کنیم یا آزمون را؟

Question

با سلام و درود خدمت شما اساتید.

اگر در هنگام خواندن یک کتاب به سوالی برخورد کنیم که برای آزمون یک کشوری و در هر مرحله‌ای باشد و بخواهیم که مساله را در این سایت مطرح کنیم، باید نام کتاب و انتشارات آن را بیاوریم؟ مثلاً در خواندن یک کتاب با سوالی مواجه می‌شویم که مال المپیاد ریاضی بلغارستان است. اگر بخواهیم سوال را در سایت قرار دهیم، اینکه در منبع بنویسیم «المپیاد ریاضی بلغارستان مرحلهٔ ...، در سال ...» کافی است؟

Answer 1

پاسخ وابسته به هدف است. فرض می‌کنیم که در حال خواندن کتابی بوده‌ایم و یک پرسش از یک آزمون ویژه (خاص) در آن آورده شده‌است. و در این قسمت برایمان پرسش یا ابهامی ایجاد شده‌است. اگر هدف‌تان از مرجع‌دهی فقط اشاره به خود متن اصلی پرسش است در این صورت نوشتن مشخصات این کتاب یا مشخصات آن آزمون فرقی ایجاد نمی‌کند چون خوانندهٔ پست شما بوسیلهٔ هر یک از این دو می‌تواند یک اثر که این پرسش در آن آمده‌است را پیدا کند و متن اصلی را ببیند. اگر پرسش‌تان در مورد حلی است که در کتاب آمده (که در نتیجه در متن آزمون نیست) و جایی از آن حل را می‌خواهید برایتان شرح دهند یا فکر می‌کنید نویسندهٔ کتاب در آنجا اشتباه دارد، اشاره به کتاب مفیدتر است. در غیر این صورت اشاره به آزمون می‌تواند بهتر باشد چون پرسش‌های آن آزمون ممکن است در منبع‌های دیگری هم آورده شده‌باشند که در این صورت یعنی اگر خوانندهٔ پست شما به کتاب مورد استفادهٔ شما دسترسی نداشته باشد هنوز احتمال این هست که از کتاب دیگر یا سایت خود آزمون یا جای دیگری پرسش اصلی را ببیند. نوشتن هر دوی کتاب و آزمون هم در صورت تمایل خودتان می‌تواند خوب باشد. اگر هم اصلا پرسش‌تان به نحوی است که به خود پرسش اصلی یا متنی از کتاب ربط ندارد و مستقل است، می‌شود بدون مرجع نیز پرسید. برای نمونه در متن پرسش واژه‌ای آمده‌است و شما معنای آن واژه را نمی‌دانید، در این صورت ممکن است بدون مرجع نیز این پرسش را پرسید، البته اگر معنای این واژه مستقل از جمله‌ای باشد که در آن به کار رفته‌است. یا ممکن است از گروه‌های فلان فلان صحبت شده باشد و یک دفعه‌ای برای شما سوال ایجاد شود که آیا گروه فلان ولی نافلان هم وجود دارد؟ باید نگاه کنید که چیزی که می‌پرسید تا چه میزان به مرجع نیاز دارد و کدام مرجع هدف‌تان را می‌رساند.

مورد دیگر نیز که شاید به تصمیم‌گیری‌تان کمک کند این است که آیا اطلاعات آزمون را به طور یکتا دارید؟ برای نمونه اگر فقط بدانید که یکی از المپیادهای ریاضی ایران بوده‌است، نمی‌توانید این سوال را پیدا کنید. چون المپیاد ریاضی در ایران در سال‌های متفاوت و مقطع‌ها و مرحله‌های گوناگون، پرسش‌های متفاوتی دارد لذا مقطع، مرحله و سال آزمون در این مورد نیاز است. اگر اطلاعات به طور یکتا آزمون مورد نظر را مشخص می‌کند می‌توان از آزمون استفاده کرد ولی اگر نکرد مانند مثالی که گفتیم (فقط گفتن المپیاد در ایران بدون سال و مقطع و مرحله) آنگاه مرجع‌دهی کامل نیست و به ناچار انتخاب کتاب آورندهٔ پرسش گزینهٔ بهتری است.