به محفل ریاضی ایرانیان خوش آمدید! لطفا برای استفاده از تمامی امکانات عضو شوید
سایت پرسش و پاسخ ریاضی

محفل ریاضی ایرانیان یک سایت پرسش و پاسخ برای تمامی کسانی است که ریاضی می خوانند. دانش آموزان، دانشجویان و اساتید ریاضی اینجا هستند. به ما ملحق شوید:

عضویت

هر سوال ریاضی که دارید می توانید بپرسید

سوال بپرسید

می توانید به سوالات پاسخ دهید

سوالات

امتیاز بگیرید و به دیگران امتیاز دهید

بدون پاسخ

Visanil
+4 امتیاز
648 بازدید
در دبیرستان و دانشگاه توسط کیوان عباس زاده (3,110 امتیاز)
ویرایش شده توسط AmirHosein

چند عدد 10 رقمی متشکل از ارقام ۱ و ۲ و ۳ و ۴ و ۵ وجود دارد که هر دو رقم مجاور آن یک واحد اختلاف دارند؟

1 پاسخ

0 امتیاز
توسط AmirHosein (19,677 امتیاز)

به جای شروع به فکر کردن پیرامون عددهای ده‌رقمی، نخست عددهای یک‌رقمی و سپس دورقمی و سپس سه‌رقمی ممکن که تعدادشان کم است را بنویسید. ۵ عدد برای یک‌رقمی‌ها، ۸ تا برای دورقمی‌ها و ۱۴ تا برای سه‌رقمی‌ها دارید. ولی به عددهایی که نوشتید خوب نگاه کنید و ببینید که چگونه بر حسب عددهای با تعداد رقم کمتر نوشته شده‌اند. من خودم ابتدا به این فکر کردم که این عددها را به دو دستهٔ عددهایی که به ۱ و ۵ پایان می‌یابند و عددهایی که به ۲ و ۳ و ۴ پایان می‌یابند تقسیم کنم و سپس رابطهٔ بازگشتی بسازم ولی سریع به مشکل برخورد. در واقع نیاز دارید که به سه دسته تقسیم کنید. گروه یکُم عددهایی که به ۱ و ۵ پایان می‌یابند، چون این عددها تنها به یک حالت به عدد با یک رقم بیشتر تبدیل می‌شوند. گروه دوم عددهایی که به ۲ و ۴ پایان می‌یابند، چون این عددها هر یک به دو حالت به یک عدد با رقم بیشتر تبدیل می‌شوند ولی یک حالت به گروه یکُم برمی‌گردد و یک حالت بیرون از گروهِ یکُم (در واقع گروه سوم). گروه سوم عددهایی که به ۳ پایان می‌یابند، چون این عددها دو حالت برای گسترش به عدد با یک رقم بیشتر دارند و هر دو حالت عضو گروه دوم می‌شوند. پس اگر تعداد عضوهای گروه‌های یکُم، دوم و سوم برای n-رقم را به ترتیب با a_n، b_n و c_n نمایش دهیم. آنگاه ثابت کرده‌ایم که برای هر n\geq 2 داریم:

\begin{align} a_{n+1} &= b_n\\ b_{n+1} &= a_n+2c_n\\ c_{n+1} &= b_n \end{align}

و توجه کنید که اگر تعداد عددهای n رقمیِ ممکنِ خواسته شدهٔ پرسش را با x_n نمایش دهیم، آنگاه برای هر n\in\mathbb{N} داریم x_n=a_n+b_n+c_n. پس کافی است سه دنبالهٔ مربوط به تعداد عددهای سه گروه را بیابیم تا فرمولی برای x_n بدست‌آوریم و در پایان با یک جایگذاریِ n=10 پاسخِ پرسش را بگیریم.

توجه کنید که به جز برای n=1، داریم c_n=a_n بعلاوه این دو دنباله در واقع همان دنبالهٔ b_n هستند که یک جمله تأخیر دارند. اگر برای nهای ۱ و ۲ و ۳ این عددها را نوشته باشید باید برایتان جدول زیر روشن باشد.

\begin{array}{c|ccc} n & 1 & 2 & 3\\\hline a_n & 2 & 2 & 4\\ b_n & 2 & 4 & 6\\ c_n & 1 & 2 & 4\\\hline x_n & 5 & 8 & 14 \end{array}

پس برای n\geq 2 می‌توانیم بنویسیم

\begin{align} b_{n+1} &= a_n+2c_n\\ &= 3a_n\\ &= 3b_{n-1} \end{align}

پس اگر n\geq 3 می‌توان آن را به این شکل نوشت.

b_n=3b_{n-2},\;b_1=2,\;b_2=6

پس یک دنبالهٔ بازگشتیِ خطی داریم. در چند پست دیگر در همین سایت شیوه‌های یافتنِ ضابطهٔ نابازگشتی برای این چنین دنباله‌هایی توضیح داده‌شده‌است. برای نمونه به پست زیر نگاه کنید.

https://math.irancircle.com/18415/#a18448

پس نخست برابریِ تک‌مجهولهٔ x^2-3=0 را حل می‌کنیم که به دو پاسخِ \sqrt{3} و -\sqrt{3} می‌رسیم. در نتیجه ضابطه‌مان باید به شکلِ b_n=\lambda_1(\sqrt{3})^n+\lambda_2(-\sqrt{3})^n باشد. با جایگذاری دو شرطِ آغازی‌مان یعنی برای b_1=2 و b_2=4 به \lambda_1=\frac{2+\sqrt{3}}{3} و \lambda_2=\frac{2-\sqrt{3}}{3} می‌رسیم. پس داریم:

b_n=\frac{2+\sqrt{3}}{3}(\sqrt{3})^2+\frac{2-\sqrt{3}}{3}(-\sqrt{3})^n

و با جایگذاریِ این ضابطه در x_n=b_n+2b_{n-1} می‌توانید ضابطهٔ x_n را برای nهای بزرگتر یا مساویِ ۲ را بیابید. با گذاشتنِ n=10 و n=9 در ضابطهٔ b_n به عددهای ۳۲۴ و ۱۶۲ می‌رسیم پس x_{10}=648 است. البته اگر هدف تنها یافتن x_{10} است و پرسش زمان کمی دارد می‌توانید به همان نکتهٔ شروع در بالا که رابطهٔ a_n و b_n و c_n نسبت به یک رقم کمتر را نشان داد و جدولی که برای ۳ حالت نخست کشیدیم اکتفا کنید و سپس با ضرب و جمع سریع ستون‌های جدول را تا n=10 پیش ببرید و نیازی به یافتن ضابطهٔ صریح و سپس ساده‌کردن رادیکال‌سه‌ها در جایگذاری‌ها نیست.

...