به محفل ریاضی ایرانیان خوش آمدید! لطفا برای استفاده از تمامی امکانات عضو شوید
سایت پرسش و پاسخ ریاضی
+3 امتیاز
1,126 بازدید
در دبیرستان و دانشگاه توسط
ویرایش شده توسط UnknownUser

سلام به همهٔ دوستان و اساتید سایت محفل ریاضی

پرسشی ذهنم را مدت‌ها درگیر کرده‌است:

آیا عدد $0.100100010000...$، عددی گنگ است؟ همۀ ما می‌دانیم که اعداد گنگ اعدادی هستند که شکل اعشاری آنها الگوی مشخصی ندارد و تا ابد ادامه می‌یابد و نمی‌توان آن را به صورت یک کسر نوشت ولی اعداد گویا اعدادی هستند که شکل اعشاری آنها دارای الگوی مشخصی است و یا دارای دوره تناوب است پس آیا می‌توان که عدد $0.100100010000...$ عددی گویا است؟ چون دارای الگوی مشخصی است. اگر هم واقعاً عددی گویاست، کسر آن را بنویسید. با تشکر.

توسط AmirHosein (19,620 امتیاز)
+1
@m.snb کجا خوانده‌اید که الگوداشتن نمایش اعشاری «گویا» بودن و الگونداشتن «گنگ» بودن را می‌دهد؟ گزاره‌ای که باید دیده‌باشید می‌گوید «نمایش اعشاری یک عدد گویا یا متناهی رقم پس از اعشار دارد یا پس از تعداد متناهی رقمِ بعد از اعشار شروع به تناوب با دورهٔ متناهی کند» حرفی از الگو یعنی الگوی کلی نمی‌زند. عددهایی هستند که نمایش اعشاری‌شان الگودار است که نه تنها گویا نیستند بلکه جبری نیز نیستند و متعالی می‌شوند!

2 پاسخ

می توانید به پاسخ(ها) امتیاز دهید یا آن را انتخاب کنید.

+6 امتیاز
توسط AmirHosein (19,620 امتیاز)

یک کتاب خوب در مورد عددهای گنگ و متعالی کتاب «Irrationality and Transcendence» نوشتهٔ «David Angell» است که اطلاع ندارم آیا به صورت رسمی آن را چاپ کرده‌است یا خیر ولی ۳-۴ سال پیش به صورت رایگان نسخهٔ ps کتابشان ویرایش سال ۲۰۰۷ را در دسترس عموم گذاشته‌بودند.

قضیهٔ صفحهٔ ۶ می‌گوید:

یک عدد حقیقی $\alpha$ گویا است اگر و تنها اگر بسط اعشاریِ آن نهایتاً دوره‌ای (متناوب) گردد».

و در خطِ زیرِ صورت قضیه می‌نویسد:

تذکر: بسطِ نهایتاً دوره‌ای شاملِ بسطِ متناهی، برای نمونه $0.123=0.123000...=0.122999...$ نیز می‌شود.

می‌بینید که عددهای دارای تعداد متناهی رقم پس از اعشار دو نوع نمایش اعشاری دوره‌ای نیز هستند یعنی می‌توانید از جایی که تمام شده همینطور صفر تکرار کنید (یک دوره با طول دورهٔ ۱) یا از رقم آخر یک واحد کم کنید و سپس همینطور ۹ اضافه کنید (که باز هم یک دوره با طول دورهٔ ۱ دارید). نهایتاً دوره‌ای نیز یعنی الزامی ندارد مانند حاصلِ یک‌سوم از همان ابتدا دوره شروع شود، ممکن است متناهی عدد که قرار نیست بعدا تکرار شوند وجود داشته‌باشند و پس از آن یک دوره که تکرار شود داشته باشید مانند $0.95\overline{12}$ یعنی ابتدا ۹۵ آمده‌است و بعد از آن همینطور ۱۲، ۱۲ تکرار شود.

پس برای تشخیص دادن گنگ و گویا بودن از روی بسط اعشاری باید به نهایتا دوره‌ای بودن یا نبودن توجه کنید نه الگو داشتن یا نداشتن. عددی که شما نوشتید که توان‌های ۱۰ به ترتیب نوشته شوند یک الگو می‌تواند نامیده شود ولی نهایتا دوره‌ای نیست چون نمی‌توانید پس از متناهی رقم، تعداد متناهی رقم بیابید که دوره‌وار تکرار شوند. اگر دوره داشته باشید پس باید از بعد از شروع دوره دست روی هر عددی که می‌گذارید، به تعداد طول دوره بعد از آن برابر با همان عدد شود. در حالی که فاصلهٔ ۱ها در نمایش شما همواره در حال افزایش است پس برای دوره‌ای کردنش باید طول دوره را همینطور افزایش دهید بدون توقف که در نتیجه عدد متناهی‌ای یافت نمی‌شود که طول دوره باشد (فاصلهٔ ۱ها از هر عدد طبیعی‌ای در حال بزرگتر شدن است) پس تناقض و در نتیجه یک نمایش نهایتا دوره‌ای نیست. پس عددتان گنگ است.

0 امتیاز
توسط قاسم شبرنگ (3,025 امتیاز)
ویرایش شده توسط قاسم شبرنگ

می توان ثابت کرد یک عدد اعشاری بی پایان گویا است اگر و فقط اگر از مرحله ای به بعد تکراری باشد.اینکه عددی اعشاری از مرحله ای به بعد تکراری گویاست ساده است.

حالا فرض کنید $x$ عددی اعشاری گویا باشد و $0< x< 1$ پس اعداد طبیعی $p$ و $q$ نسبت به هم اول وجود دارند که $x= \frac{p}{q} $

حالا دنباله $[x],[10x],[10^2x],...$ را در نظر بگیرید.بنابه الگوریتم تقسیم باقیمانده هر جمله این دنباله در تقسیم بر $q$ در مجموعه $0,1,2....,q-1$ قرار دارد.پس بنابه اصل لانه کبوتری اعداد طبیعی متمایز $m$ و $n$ وجود دارند که:

$10^mx-[10^mx]=10^{m+n}x-[10^{m+n}x]$

حالا قرار دهید:

$a_1=[10^{m+n}x]-[10^mx]=10^mx(10^n-1)$

آنگاه عدد طبیعی$a_2$ و $a_3$ که $0 \leq a_3< 10^n-1$ موجود است که:

$10^mx= \frac{a_1}{10^n-1}=a_2+ \frac{a_3}{10^n-1}=a_2+ \sum \frac{a_3}{10^{kn}}$

$ \Rightarrow 10^mx-a_2=0. \overline{b},b=a_3 \times0.000...01$

که در آن تعداد صفرها $n-1$ است.واز اینجا میتوان نتیجه گرفت که $x$ هم متناوب است.

حالا اگر $C=0.100100010000...=0.10010001000...a \overline{b_1b_2...b_m} $ آنگاه چون در عدد فوق ما مکانهایی مانند $10^n$ را داریم ($n$ را می توان به هر اندازه دلخواه در نظر گرفت)که با اعداد $0$ پر می شوند باید $0. \overline{b_1b_2...b_m}=0. \overline{00...0}=0 $ که این امکان ندارد.

$ \Box $


حمایت مالی

کانال تلگرام محفل ریاضی
امروز : تاریخ شمسی اینجا نمایش داده می‌شود
...